Yaşlılık aylığı kimlere verilir?
KONU : YAŞLILIK AYLIĞI
DOSYA NO : YARGITAY 10.H.D 2016/13466 E , 2016/11536 K , 22.09.2016 T
KARAR :
ÖZET : Mahkemece, yurtdışındaki çalışma veya çalışmaya dayalı yardım iliskisinin sona erdiği tarihini takip eden ay basından itibaren yaşlılık aylığı bağlanması gerekirken, yaşlılık aylığı talebinde bulunduğu tarihi takip eden ay basından itibaren yaşlılık aylığına hükmedilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir. (3201 S. K. m. 6)
Dava ve Karar: Davacı,….. sigorta rejimine tabi 09.02.1983 tarihinin …..de sigorta başlangıcı ve 01.05.2014 tarihinden itibaren yaslılık aylığı bağlanması gerektiğinin tespitini istemiştir. Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde ilamda belirtildiği şekilde davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalı Kurum avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteginin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi … tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
…-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, davalı Kurum vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
…- Dosyadaki belgelerden,….. sigortasına tabi olarak geçen 5082 günlük süreyi borçlandırıldığı, ……..2014 tarihli tahsis talebinin davalı Kurumca şartların sağlanmadığından ……..2014 tarihli yazı ile reddedildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece, davacının sigorta başlangıcı yönünden verilen karar isabetli ise de, kesin dönüş koşulları usulüne uygun araştırılmadan yaslılık aylığı talebinin kabulüne karar verilmesi isabetsizdir. Yurtdışında çalışan Türk vatandaşlarının yurtdışında geçen hizmetlerinin borçlandırılarak, ülkemiz sosyal güvenlik mevzuatında malullük, yaslılık ve ölüm hallerinde …..de geçmiş hizmet gibi degerlendirilmesini saglamak amacıyla kabul edilen 3201 sayılı Yasa hükümleri uyarınca borçlandırılan sürelere dayalı olarak hangi şartlarda aylık bağlanacağı anılan Kanunun …. maddesinde belirlenmiştir. Tahsis yapılabilmesi için aranan koşullardan birisi, yurda kesin dönülmüş olmasıdır.
Kesin dönüsün, aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalısmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade ettigi;
sosyal sigorta ödeneği deyiminden, çalışma yasamı süresince karşılaşılan hastalık, is kazası, meslek hastalığı veya issizlik gibi riskler nedeniyle is göremezlik veya issizlik gibi adlar altında yapılan ödeneklerin amaçlandığı; sosyal yardım ödeneği ibaresinin ise bulunulan ülke mevzuatı kapsamında, geçimlerini saglayacak hiçbir gelirleri olmayan veya mevcut gelirleriyle geçimlerini saglamakta güçlük çeken kisilerin asgari geçim düzeyi ile sınırlı olmak üzere geçimlerinin saglanması amacıyla kamu kurum ve kuruluşları tarafından muhtaçlık durumuna ve süresine göre ödenen, ikamet şartına bağlı nakdi yardımlar anlamını taşıdığı kabul olunmaktadır. Ne var ki, kesin dönüş ifadesi, mutlak anlamda, yurtdışında bulunduğu ülkeden …..ye döndükten sonra tekrar yurtdışına çıkış yapmama seklinde değerlendirilemez. Ikamet şartına bağlı olmayan nitelikte sosyal sigorta veya sosyal yardım ödeneği alanlara, anılan koşulun gerçekleştiğinin kabulü ile aylık bağlanabilecektir. Aksi yöndeki düsünce, Anayasamızın 23. maddesi ile güvence altına alınmış olan Yerleşme ve seyahat hürriyetinin; Insan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşmeye (Avrupa Insan Hakları Sözleşmesine) ek … nolu Protokolün …. maddesi ile tanınmış Serbest dolaşım özgürlüğünün ihlali sonucunu doğuracaktır. 3201 sayılı Kanunun …. Maddesinin B bendi ile tekrar yurtdışına gitmek degil, yabancı ülke mevzuatına tabi olarak çalışmak ve ikamete dayalı sosyal sigorta veya sosyal yardım ödeneği almak, aylığın kesme nedeni olduğu belirtilmiş; 3201 sayılı Kanuna göre yaslılık aylığı bağlanıp altı aydan daha uzun süre yurtdışında bulunmuş olanların, yurtdışında çalışıp çalışmadıklarını ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta veya sosyal yardım ödeneği alıp almadıklarını 3201 sayılı Kanuna göre aylık alanlara mahsus yoklama belgesi vererek, aylıklarını almaya devam edebilecekleri, Yurtdışında Geçen Sürelerin Borçlandırılması ve Degerlendirilmesine ilişkin Yönetmeliğin …. maddesi ile hüküm altına alınmış olup, yurtdışında uzun süre kalmak, tek basına bir aylık kesme nedeni teşkil etmemektedir
Ayrıca, yurtdışında geçen çalışmalar sonucu o ülkenin sosyal güvenlik sisteminden hak kazanılan yaslılık ya da malullük aylığının bir sonucu olan ve ikamete dayalı bulunmayan sosyal sigorta veya sosyal yardım niteliğindeki edimlerden yararlanmak, yurtdışından kazanılmış olan sosyal güvenlik hakkının en doğal sonucu olup, bu haktan feragat anlamı çıkacak sekilde bir kesin dönüş tanımı yapılması, sosyal güvenlik hakkından feragat edilemeyeceği olgusunun göz ardı edilmesi sonucunu da doğuracaktır.
Bu bağlamda, somut olayda, davacıya ait 25…..2016 tarihli ….. (…..) belgesinde en son ……..2015 tarihine kadar sigortası olduğu, tahsis talebinin ……..2014 tarihi olmasına rağmen çalışmanın ……..2015 tarihine kadar devam ettigi, 3201 sayılı Kanunun …. maddesi gereğince, borçlanılan süreler gözetilerek yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için, 3201 sayılı Kanunun …. maddesi gereğince davacının yurtdışındaki çalışma veya çalısmaya dayalı yardım iliskisinin sona ermesi gerekmekte olup; Mahkemece, yurtdışındaki çalışma veya çalısmaya dayalı yardım iliskisinin sona erdiği tarihini takip eden ay basından itibaren yaslılık aylığı bağlanması gerekirken, yaslılık aylığı talebinde bulunduğu tarihi takip eden ay basından itibaren yaslılık aylığına hükmedilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Mahkemece, 3201 sayılı Kanunun …. maddesi gereğince, davacının yurtdışındaki çalışma veya çalışmaya dayalı yardım iliskisinin sona erip ermediği, kesin dönüş şartlarının araştırılarak sonucuna göre karar verilmelidir. O hâlde, davalı Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
Sonuç: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 22.09.2016 gününde oy birliği ile karar verildi.